Diagnostyka laboratoryjna przed leczeniem kanałowym
Jeśli celem diagnostyki jest sprawdzenie, czy ząb leczony kanałowo „sieje” bakterie na organizm i może powodować przewlekły stan zapalny, to nie wszystkie badania z listy są konieczne. Należy skupić się na tych, które najlepiej ocenią:
1. Czy w organizmie występuje przewlekły stan zapalny?
2. Czy istnieje aktywacja układu odpornościowego w odpowiedzi na toksyny bakteryjne?
3. Czy istnieją dowody na infekcję, która może pochodzić z zęba?
Najważniejsze badania do oceny wpływu zęba na organizm:
1. Perox (Peroksydaza lipidowa, LPO – Lipid Peroxidation test)
Ocenia stres oksydacyjny i uszkodzenia błon komórkowych wywołane przewlekłym stanem zapalnym.
2. CRP (białko C-reaktywne) oraz hs-CRP (wysokoczułe CRP)
Pokazuje, czy w organizmie występuje stan zapalny – podwyższony poziom może sugerować, że organizm reaguje na przewlekłą infekcję (np. pochodzącą z zęba).
3. OB (odczyn Biernackiego)
Ogólny marker przewlekłego stanu zapalnego – podwyższony może sugerować, że w organizmie trwa proces zapalny.
4. Interleukina 6 (IL-6)
Kluczowy marker przewlekłego stanu zapalnego – podwyższony poziom może wskazywać na infekcję, choroby autoimmunologiczne lub stan zapalny związany z zębem.
5. TNF-α (czynnik martwicy nowotworów alfa)
Marker ogólnoustrojowego stanu zapalnego – jeśli podwyższony, może wskazywać, że ząb jest źródłem przewlekłej reakcji immunologicznej.
6. LPS (lipopolisacharydy – test na endotoksyny bakteryjne)
Kluczowe badanie – jeśli ząb jest źródłem infekcji, mogą pojawiać się w krwi endotoksyny bakteryjne, co sugeruje aktywne zakażenie pochodzące z kanałów korzeniowych.
7. sCD14 (rozpuszczalny CD14 – marker odpowiedzi na endotoksyny)
Jeśli poziom jest wysoki, może oznaczać, że organizm walczy z toksynami bakteryjnymi pochodzącymi z przewlekłego źródła infekcji (np. zęba).
8. Scyntygrafia leukocytarna (badanie znakowanych leukocytów)
Najbardziej zaawansowane badanie obrazowe wykrywające aktywne ogniska zapalne – jeśli ząb „sieje”, powinien być widoczny jako aktywne miejsce zapalne.
Badania dodatkowe (jeśli wynik powyższych budzi wątpliwości):
9. Morfologia krwi z rozmazem
Podwyższone monocyty i neutrofile mogą sugerować przewlekłą infekcję, np. bakteryjną.
10. D-dimery
Jeśli przewlekły stan zapalny wpływa na układ krzepnięcia, D-dimery mogą być podwyższone.
11. Prokalcytonina (PCT)
Jeśli podejrzewana jest aktywna infekcja bakteryjna w organizmie, podwyższony poziom może potwierdzić zakażenie.
Które badania są absolutnie kluczowe?
Jeśli trzeba zrobić tylko kilka badań, żeby określić, czy ząb leczony kanałowo „sieje”, to rekomendowałbym:
- Perox – pokazuje uszkodzenie błon komórkowych przez przewlekły stan zapalny.
- hs-CRP + OB – ogólny stan zapalny.
- IL-6 + TNF-α – kluczowe cytokiny prozapalne.
- LPS + sCD14 – wykrywanie toksyn bakteryjnych z potencjalnego źródła infekcji.
Scyntygrafia leukocytarna – jeśli chcemy precyzyjnie zobaczyć, czy ząb jest źródłem zapalenia.
Jeśli wyniki tych badań wyjdą podwyższone, można rozszerzyć diagnostykę o morfologię krwi, D-dimery i prokalcytoninę.
Podsumowanie:
Nie każde leczenie kanałowe sieje bakterie na organizm, ale jeśli Pacjent ma przewlekłe dolegliwości i podejrzewa się, że ząb może być ich źródłem, powyższe badania pozwolą to ocenić.
Najważniejsze są badania zapalne (CRP, IL-6, TNF-α) oraz wykrywające endotoksyny (LPS, sCD14).
Scyntygrafia leukocytarna to najdokładniejsze badanie obrazowe wykrywające ogniska zapalne.
Taka diagnostyka daje pewność, czy ząb należy uratować, czy lepiej go usunąć.
